Vandaag is de hashtag #fopvaccin trending op Twitter. Aanleiding is een artikel in De Telegraaf, waarin wordt beschreven dat mensen die geen echt vaccin hebben gekregen, toch klachten kregen zoals hoofdpijn.
Het Telegraaf-artikel staat achter een betaalmuur, dus de meeste mensen zullen het niet kunnen lezen. Speciaal voor dit artikel heb ik een abonnement op de Telegraaf genomen, om te lezen wat er nou precies aan de hand is.
Proefpersonen
Wat blijkt: het artikel gaat over de onderzoeksfase van het vaccin. Voordat de vaccins op de markt zijn gebracht, is onderzoek gedaan naar de bijwerkingen en de effectiviteit. Bij dit onderzoek is ook een controlegroep gebruikt, dat houdt in dat een groep mensen een injectie heeft gekregen zonder vaccin, dit wordt een placebo genoemd. Ze wisten zelf niet of ze gevaccineerd werden of niet, en ook de arts die de injectie gaf wist dat niet. Dit is gebruikelijk bij een wetenschappelijk onderzoek.
Nocebo
De proefpersonen die het placebo kregen, hadden ook last van klachten zoals hoofdpijn, gewrichtspijn en vermoeidheid. Maar liefst 35% van de deelnemers uit de groep die een placebo kreeg, had last van deze klachten. Dit effect is bekend als het nocebo-effect, het tegenovergestelde van het placebo-effect. Het placebo-effect houdt in dat iemand bijvoorbeeld hoofdpijn heeft, en een pil hiervoor krijgt van de dokter. Na de pil voelt hij zich beter, ook als er geen werkzame stof in de pil zit. Naar het placebo-effect is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan.
Opletten
Omgekeerd kan het ook: als je verwacht dat je bepaalde klachten zult krijgen, dan is de kans aanwezig dat je klachten merkt. Misschien heb je het wel eens gehad: iemand met wie je contact hebt gehad heeft corona, en ineens merk je dat je keel ook een beetje schraal is. De deelnemers in het vaccinatie-onderzoek hadden hier ook last van. In het Telegraaf artikel wordt dit uitgelegd door Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor verantwoord medicijngebruik. Hij legt uit dat de aandacht voor bijwerkingen tijdens een onderzoek ervoor zorgt dat mensen klachten rapporteren: ‘Het maakt dat mensen heel scherp op hun lichaam gaan letten en allerlei zaken melden die ze voelen of ervaren, maar die feitelijk niks met het vaccin of de vaccinatie te maken hebben.’
Verboden
Het is in Nederland bovendien verboden om een placebo aan iemand te geven, zonder dat diegene weet dat hij een placebo kan krijgen (bron). De mensen die meededen aan de onderzoeksfase, wisten allemaal dat ze meededen aan een wetenschappelijk onderzoek. Ze hebben hier voor contracten getekend, en ze zijn uitgebreid geïnformeerd over de risico’s. Het is dus niet mogelijk dat je als ‘gewone’ gevaccineerde een fopvaccin hebt gehad. Bij de GGD worden alleen echte vaccins gebruikt, geen placebo’s.