Zijn er nou wel of geen biolabs in Oekraïne?

Ik schreef er al eerder over, in het artikel Fake news van de week, over de biolabs in Oekraïne. Ik was van plan om zelf een artikel te schrijven, maar toen bleek dat dit verhaal al zo vaak gefactcheckt was, ik dacht: ik kan hier niks aan toevoegen.

Maar het verhaal over de biolabs blijft maar terugkomen, en nu begin ik zelf ook te twijfelen. Hoe zit het nou? Voor dit artikel ga ik het toch nog een keer goed uitzoeken.

Biologische wapens

Waar gaat deze discussie over? Even de feiten op een rijtje: volgens Rusland zijn er in Oekraïne Amerikaanse biolabs, waar biowapens worden gemaakt. Het verhaal over Amerikaanse lab is al oud, in 2018 is hier al een factcheck over geschreven (conclusie: er is geen bewijs dat er biowapens worden gemaakt).

Subsidie

De Amerikaanse overheid zegt zelf over deze labs het volgende:

Here in Ukraine, the U.S. Department of Defense’s Biological Threat Reduction Program works with the Ukrainian Government to consolidate and secure pathogens and toxins of security concern in Ukrainian government facilities, while allowing for peaceful research and vaccine development. We also work with our Ukrainian partners to ensure Ukraine can detect and report outbreaks caused by dangerous pathogens before they pose security or stability threats.

Amerikaanse ambassade in Oekraïne

De Amerikanen ontkennen dus niet dat er samengewerkt wordt met Oekraïne, en dat ze biolabs in Oekraïne financieren. Volgens de Amerikanen gaat het alleen niet om biowapens, maar om ‘vreedzaam’ onderzoek naar virussen en vaccins.

Linkjes werken niet

Toen ik mijn vorige artikel over de biolabs postte, kreeg ik een paar keer als reactie: de informatie over biolabs stond op de website van de Amerikaanse ambassade, maar is nu weggehaald. Dat klopt, er is een webpagina van de Amerikaanse ambassade, waar ‘broken links’ op staan naar informatie over de biolabs. Met de wayback machine (super handige website trouwens) kan je de oude versie van de website terughalen, en de informatie alsnog lezen.

Oké nu gaan we even zelf nadenken: stél de VS zou topgeheime biolabs hebben in Oekraïne, waar biowapens gemaakt worden. Zouden ze dat dan op hun website zetten? Nee, natuurlijk niet, dat zou heel dom zijn. Er staat trouwens ook niks bijzonders in de documenten die offline zijn gehaald. Niks over biowapens of geheime projecten, gewoon informatie over de laboratoria.

Het is een beetje knullig dat de links niet meer werken, maar misschien hebben de medewerkers van de Amerikaanse ambassade in Oekraïne op dit moment andere dingen aan hun hoofd?

Complottheorieën

Een fragment dat op Twitter veel rondgaat, is een video van Victoria Nuland die bevestigt dat er biolabs in Oekraïne zijn:

Maar wat hier een beetje gek aan is, is de conclusie: ‘She just confirmed every conspiracy theory about the existence of those labs.’ Belangrijk om te onthouden: dat Amerika biolabs heeft in Oekraïne, is nooit geheim geweest. Waar het om gaat, is wat er gebeurt in die labs: worden er biowapens gemaakt, of wordt er onderzoek gedaan?

Polio

Om onderzoek te doen naar virussen, heb je virussen nodig. Denk bijvoorbeeld aan het poliovirus, een behoorlijk gevaarlijk virus dat dankzij grote vaccinatiecampagnes bijna helemaal uitgeroeid is. Toch zijn er in Nederland vier labs waar onderzoekers met het poliovirus werken. Deze laboratoriums worden streng gecontroleerd, want als het virus uit het lab ontsnapt, kan dat hele nare gevolgen hebben.

Iets soortgelijks is momenteel in Oekraïne aan de hand: de WHO heeft een oproep gedaan om pathogenen (virussen en andere ziekteverwekkers) in de Oekraïense biolabs te vernietigen, voordat ze in handen van de Russen vallen, en om te voorkomen dat de virussen buiten het lab terecht komen. Het gaat hierbij dus niet om biowapens, maar om virussen zoals polio.

Conclusie

Om terug te komen op de titel van dit artikel: ja, er zijn biolabs in Oekraïne! Dat heeft niemand ooit ontkend. Wat niet klopt, is dat er in deze labs biowapens ontwikkeld worden. Of in ieder geval: er is geen enkel bewijs voor deze claim. Kan het waar zijn? Ja. Maar het kan net zo goed niet waar zijn. In de logica wordt dit ‘burden of proof’ genoemd, dat houdt in: als je een bewering doet, moet je met bewijs komen. Zo lang je geen bewijs hebt, valt er simpelweg niks over te zeggen.